‘Om een toekomstbestendig landbouwsysteem met perspectief voor de agrariër te kunnen bereiken, is het in de eerste plaats nodig dat je de sector en de agrariërs in je gebied kent. Daarnaast is het belangrijk dat er laagdrempelig contact is tussen de gemeenten en de agrariërs om van ze te kunnen horen welke kant ze zelf op willen met hun bedrijf, wat daarin de knelpunten zijn en welke ondersteuning ze daarbij nodig hebben’, vertelt Patrick over de aanleiding voor de samenwerking met Stimuland. In het gebied ontbrak actuele informatie over de sector omdat er vanuit de gemeenten met lang niet alle agrariërs contact was. Daarom vroeg de gemeente Apeldoorn, mede namens de samenwerkende partijen in GEUS – de vier gemeenten, de provincie en het waterschap -, aan Stimuland om de agrariërs in het gebied actief te benaderen en door middel van keukentafelgesprekken hun huidige situatie, behoeften en plannen voor de toekomst te inventariseren. ‘De focus lag in dit project vooral op het leggen van de verbinding tussen de gemeenten en de agrariërs. Want een goed contact en het kennen van elkaar is de sleutel tot een gezamenlijke transitie’, benadrukt Patrick.
Economisch perspectief voor landbouw in GEUS
In de agrarische regio GEUS (Garderen, Elspeet, Uddel en Speuld) heeft met name de kalverhouderijsector in de afgelopen decennia economisch welvaart gebracht. Maar door de ligging in het stikstofgevoelige Natura2000-gebied zorgt het nu voor de nodige uitdagingen. Daarom werken de gezamenlijke overheden in de Gebiedsaanpak GEUS, samen aan onder andere een toekomstbestendig landbouwsysteem en een landbouwketen met perspectief op een rendabel verdienmodel voor de agrariër. We spraken hierover, en over de samenwerking met Stimuland hierin, met Patrick Hulshof, procesmanager landelijk gebied bij de gemeente Apeldoorn en onze senior projectmanager Suzanne Harink.
Brede en gedegen aanpak
‘Voor het bereiken en uitnodigen van alle agrarische ondernemers in het gebied kozen we voor brede en intensieve communicatie via regionale, lokale en vakmedia en via de websites en social mediakanalen van de gemeenten en van Stimuland’, vertelt Suzanne over de gekozen aanpak. ‘Daarop kwamen de eerste aanmeldingen voor de keukentafelgesprekken binnen. Om het responspercentage te verhogen en daarnaast ook te achterhalen waarom bepaalde agrariërs zich niet voor een gesprek aanmeldden, werden zij ook telefonisch benaderd. Gaandeweg werd duidelijk dat een deel van de beschikbare gegevens niet actueel was of dat er gegevens ontbraken, doordat er in het verleden maar beperkt contact met de agrariërs was geweest. Het was dus ook belangrijk om deze informatie up-to-date te krijgen.’ Voor het voeren van de keukentafelgesprekken werd gezamenlijk een gespreksleidraad opgesteld om zo de benodigde input voor de gebiedsaanpak boven tafel te krijgen. Vervolgens werden de gesprekken gevoerd door de Stimulanders Jacqueline van Zeist of Lilian van Uhm, met daar waar mogelijk ook iemand van de betreffende gemeente erbij. ‘Tijdens deze gesprekken werd duidelijk dat de mate van contact tussen de gemeente en de agrariërs, zowel invloed heeft op de waardering voor, en bekendheid met de gemeente als op de kwaliteit van de beschikbare informatie’, herinnert Suzanne zich.
Zorgvuldig en integer werken
Van elk gesprek werd een verslag gemaakt dat eerst werd voorgelegd aan de geïnterviewde agrariër. Pas na zijn of haar akkoord werden de gegevens uit het verslag gebruikt voor verdere analyse en werden eventuele vragen teruggekoppeld naar de gemeente voor follow-up. ‘We hebben er vooraf sterk op aangedrongen dat er binnen iedere gemeente één persoon werd aangewezen als contactpersoon, om het contact en de samenwerking tussen de agrariërs en de gemeenten te bevorderen. Onderling vertrouwen is daarvoor ook heel belangrijk en daarom voelden we sterk de verantwoordelijkheid om zorgvuldig en integer om te gaan met zowel de agrariërs, als dat wat zijn ons vertelden’, benadrukt Suzanne. Patrick, die zelf namens de gemeente Apeldoorn bij de keukentafelgesprekken aanwezig was, kijkt tevreden terug op de gesprekken. ‘Je merkt dat door alle onzekerheden waar de agrariërs in GEUS mee te maken hebben, er wantrouwen is richting de overheid. Toch was de houding tijdens de gesprekken open en positief en kregen we ook terug dat het houden van deze keukentafelgesprekken gewaardeerd werd. We hebben hiermee laten zien dat we de agrariërs serieus nemen, dat we er voor ze willen zijn en ze willen ondersteunen in de vragen die ze hebben.’
'Door intensieve samenwerking, wederzijds begrip en betrokkenheid, is een belangrijke stap gezet richting een duurzame en rendabele toekomst voor de landbouwsector in GEUS.’
Hoe nu verder?
‘Het is momenteel erg onzeker waar de overheid met de landbouw naar toe wil en dat maakt het voor gemeenten lastig om plannen voor de toekomst te maken. Daarom hebben we vanuit de landbouwwerkgroep in GEUS en in de keukentafelgesprekken met Stimuland steeds tegen de agrariërs gezegd: ‘We zijn er als gemeenten om met jullie samen te werken, maar dan moeten jullie ons wel vertellen waar je naar toe zou willen’. Dat heeft er inmiddels toe geleid dat de sector dit nu zelf oppakt en dat vind ik erg sterk!’, vertelt Patrick duidelijk enthousiast. ‘In mei heeft een afvaardiging van LTO een startavond met de agrariërs gehouden en samen met een gepensioneerde agrariër uit het gebied, voeren zij persoonlijke gesprekken om de benodigde informatie bij de agrariërs op te halen. Hoe zit de sector op dit moment in elkaar? Waar willen we met onze bedrijven naar toe; stoppen, verbreden, intensiveren of anders? En wat hebben we van elkaar en van de overheid nodig om de landbouwsector in GEUS overeind te houden?’
Bewust gekozen voor Stimuland
‘We zijn blij om te merken dat de agrariërs die nu vragen hebben of iets willen, makkelijker de weg naar ons als gemeente of de provincie weten te vinden’, vertelt Patrick verder. ‘Dat komt echt doordat we met elkaar vol hebben ingezet op elkaar leren kennen, elkaar vertrouwen en met elkaar samen willen werken.’ Wat is voor Patrick de meerwaarde van Stimuland in dit project? ‘We hebben bewust gekozen voor Stimuland omdat we wisten dat zij dit zowel organisatorisch zouden kunnen oppakken, als ook de kennis in huis hebben van de agrarische sector. Zij snappen met wie je om tafel gaat en weten wat er leeft en speelt onder de agrariërs. Wij kijken terug op een goede samenwerking en zijn blij met de waardevolle aanbevelingen die gedaan zijn om ons verder te helpen. Door intensieve samenwerking, wederzijds begrip en betrokkenheid, is een belangrijke stap gezet richting een duurzame en rendabele toekomst voor de landbouwsector in GEUS.’
Heb je vragen, of wil je graag eens van gedachten wisselen over GEUS?
Neem contact op met Stimulander Suzanne Harink