Politiek & Platteland: Anne-Marijke Podt, Tweede Kamerlid D66

Anne-Marijke Podt, Tweede Kamerlid D66

Anne-Marijke zet zich in voor heldere keuzes, duurzame landbouw en structurele betrokkenheid van bewoners. Ze wil ruimte geven aan jonge boeren, regionale samenwerking versterken en politiek laten aansluiten bij de praktijk op het erf. Haar vertrekpunt: luisteren, verbinden en eerlijk perspectief bieden voor de lange termijn.

Wat is jouw binding met het platteland?

‘Ik ben opgegroeid in de Alblasserwaard en heb daar tot mijn negentiende gewoond. Eindeloze fietstochten door de regen naar school, vrienden en sport’, herinnert ze zich glimlachend. Hoewel haar ouders geen agrarisch bedrijf hadden, woonden veel klasgenoten op boerderijen en een groot deel van haar familie woont nog altijd in de streek. ‘Ik snap heel goed dat mensen nu over me denken: daar heb je weer iemand uit de stad. Maar mijn wortels liggen echt op het platteland. Dat gaat denk ik ook nooit uit mijn systeem en is gewoon onderdeel van wie ik ben.

In haar werk komt die achtergrond van pas. ‘Of ik nu op een boerenerf sta of in gesprek ben met mensen in de stad, ik herken bij beiden dezelfde zoektocht naar verbinding en houvast. Dat overstijgt de scheidslijn tussen stad en platteland.’ Wat haar drijft? De oprechte nieuwsgierigheid naar het verhaal van de ander en de bereidheid om écht te luisteren.

Wat is voor jou duurzame landbouw en hoe realiseren we dat?

‘Voor mij begint duurzame landbouw met duidelijkheid’, benadrukt Anne-Marijke. ‘Boeren willen best veranderen, maar ze moeten wel weten waar het heen gaat. Zolang het beleid alle kanten op schiet, kunnen zij geen investeringen doen en blijven ze klem zitten.’ Ze daarom pleit voor een integrale en langetermijnaanpak waarin landbouw, natuur en verdienmodellen hand in hand gaan. ‘We moeten toe naar meer plantaardige productie en minder dieren, maar wel op een manier die boeren perspectief en ondersteuning biedt.’

Het Deense voorbeeld inspireert haar: ‘Daar sloot men een breed politiek akkoord waarin álle opgaven zijn samengebracht. Boeren en natuurorganisaties zijn het niet op alles eens, maar hebben wél samen gekozen voor een gedeeld pad.’ Ook het Landinzicht-scenario van Urgenda spreekt haar aan. ‘Het laat zien wat er mogelijk is als we keuzes durven maken en we daar eerlijk over zijn. Of dit het precies is, weet ik niet. Maar het feit dat ze het hebben gepresenteerd ook als een scenario om over in gesprek te gaan, dat vind ik heel goed.’

Plattelandsbewoners weten zelf het beste wat er nodig is voor een leefbaar platteland.

Anne-Marijke knikt instemmend en reageert: ‘Die stelling herken ik meteen vanuit mijn tijd in de gemeenteraad. Het kan niet zo zijn dat mensen alleen tijdens verkiezingen hun stem kunnen laten horen over hun eigen leefomgeving.’ Ze pleit voor structurele betrokkenheid van bewoners, bijvoorbeeld via burgerberaden, buurtbudgetten of dorpsgesprekken. ‘Als je mensen uitnodigt om mee te praten, komen daar verrassend waardevolle ideeën uit. Veel meer dan wat ik hier achter mijn bureau kan bedenken.’

Voor Anne-Marijke draait leefbaarheid op het platteland niet alleen om voorzieningen, maar juist ook om de sociale samenhang. ‘Die sociale structuur, dat onderliggende netwerk van mensen die elkaar op de been houden, dat is zó belangrijk. Als overheid moet je dat mogelijk maken, soms met geld of locaties, maar vooral ook door het te waarderen en ervan te leren.’ Ze noemt als voorbeeld de plattelandscoaches in Utrecht: ‘Dankzij hen krijg ik zicht op waar mensen in de praktijk echt tegenaan lopen. Dat helpt ons om beleid en regelingen beter aan te laten sluiten.’

De energietransitie heeft een negatieve invloed op de leefbaarheid op het platteland.

‘De energietransitie hoeft niet ten koste te gaan van het platteland, mits mensen er ook echt iets aan hebben,’ zegt Anne-Marijke. ‘De vraag is: biedt het hen voordelen, of voelen ze vooral de nadelen?’ Ze pleit voor een aanpak waarbij bewoners kunnen meedelen in opbrengsten, bijvoorbeeld via lagere energiekosten of lokaal eigenaarschap. ‘Dan krijgt de energietransitie ook betekenis in het dagelijks leven.’

Ze benadrukt dat dit niet alleen boeren treft. ‘Deze transitie raakt hele gemeenschappen. En als we niet uitkijken, zetten we mensen tegenover elkaar. Dan heb je als overheid iets laten liggen.’ Ze pleit daarbij voor het maken van duidelijke keuzes. ‘We moeten als overheid aangeven wat waar kan: waar is ruimte voor natuur, waar voor landbouw, waar voor energie of woningbouw? Niet alles kan overal. Maar nu komen op veel plekken alle opgaven tegelijk neer en dat wringt.’

De sleutel ligt voor haar in gebiedsprocessen die meerdere opgaven verbinden. ‘Daarmee prik je als het ware met een satéprikker door alle vraagstukken heen en ontstaat er ruimte voor oplossingen die echt werken voor een regio.’

Jongeren verdienen extra steun voor hun plannen om toekomstige klimaatdoelen te bereiken, omdat ze vaker bereid zijn actie te ondernemen dan oudere generaties.

‘Ik denk dat jongeren sowieso wat meer steun verdienen, even los van hun duurzame ambities’, reageert Anne-Marijke. Zo ziet ze dat jonge mensen die graag aan de slag willen in de landbouw, daarin vaak vastlopen. ‘Grond is veel te duur, het overnemen van een bedrijf is haast onhaalbaar en de onzekerheden stapelen zich op. Dan zit je al snel met je vingers tussen de deur.’

Tijdens een recent debat over pacht kwam dit pijnlijk duidelijk naar voren. ‘We hadden het over loopbaanpacht en de vraag of je daar een leeftijdsgrens aan moet stellen. Dat is ingewikkeld, maar in tijden van schaarste moet je keuzes maken. En als er één groep is die het moeilijk heeft om binnen te komen, dan zijn het jonge boeren.’

Volgens Anne-Marijke ligt daar een duidelijke opdracht voor de politiek. ‘Zeker als je weet dat jongeren vaker bereid zijn om dingen op een andere manier te doen. Dan is het des te belangrijker dat zij ook de kans krijgen om te beginnen.’

Hoe kijk jij naar de kloof tussen politiek en platteland en hoe kunnen (en willen) we de afstand overbruggen?

Voor Anne-Marijke begint het met luisteren en oprecht openstaan voor het verhaal van mensen. ‘Als mensen me uitnodigen op hun erf of een idee willen meegeven, dan ga ik daar graag op in. Juist die gesprekken maken duidelijk waar mensen in de praktijk tegenaan lopen en hoe we politiek ruimte kunnen geven om het wél te laten werken.’

Ze spreekt regelmatig met boeren die ‘in het midden’ zitten. ‘Mensen die echt willen verduurzamen, die minder willen uitstoten, maar die vastlopen in een systeem dat vooral gericht is op opschaling en intensivering.’ Daarom ging ze in gesprek met vijftien koplopers uit de landbouw- en voedselsector, om gezamenlijk na te denken over wat nodig is. ‘Het is heel waardevol om je op deze manier te laten informeren.’

In de Kamer ziet ze een hele brede meerderheid die niet wil wachten. Die door wil en perspectief wil bieden, ook op het gebied van bijvoorbeeld stikstof. Wat Anne-Marijke betreft ligt de kracht in samenwerking. ‘We hoeven het niet over alles eens te zijn. Maar als iedereen een stap zet, zoals we in Denemarken hebben gezien, dan komt er beweging. Dan kunnen we eindelijk licht aan het eind van de tunnel bieden.’