Studenten Windesheim onderzoeken bomenkap in Noordoost-Nederland

05 juni 2020

Drie studenten van Hogeschool Windesheim deden met ondersteuning van Stimuland onderzoek naar het kappen van bomen in Noordoost-Nederland. Het eindresultaat is een brede kijk op natuurbeheer in een tijd waarin overheden en andere organisaties worstelen met berichtgeving in de (sociale) media, de publieke opinie en het veranderende klimaat.

Natuurbeheer blijft een kwestie van afwegingen maken
Er zijn de laatste jaren meer bomen verdwenen in Nederland dan geplant. Dat lijkt tegenstrijdig met de klimaatdoelstellingen maar het kappen van bomen kan positieve effecten hebben op de biodiversiteit, bijvoorbeeld als er in plaats van de bomen, heide wordt aangelegd.

Bomen en het klimaat
Het kappen van bomen levert meer dan eens scheve blikken op. Een van de belangrijkste redenen voor die scheve blikken is dat bomen een gunstig effect hebben op het klimaat. Nu we te maken hebben met een klimaatprobleem, voelt het kappen van bomen voor veel mensen op zijn zachtst gezegd vreemd. Dat bomen CO2 vast kunnen leggen, is per slot van rekening algemeen bekend. Toch is het niet een uitgemaakte zaak dat bomen daadwerkelijk een verschil kunnen maken voor het klimaat. Je kunt wel eindeloos bomen planten, maar als de uitstoot van broeikasgassen niet vermindert, zal het waarschijnlijk amper helpen.

Het kappen van bomen
Dat bomen misschien niet zoveel helpen met het oplossen van onze klimaatproblemen, is natuurlijk geen vrijbrief om te kappen. Toch verdween tussen 2013 en 2017 zo’n 5.400 hectare aan bos. Daarvoor in de plaats kwamen Natura 2000-gebieden, landbouwgrond, infrastructuur en woningen. Organen als het Rijk, Staatsbosbeheer en de provinciebesturen beginnen nu in te zien dat dit niet langer zo kan. Er is een omslag gaande: vanuit verschillende akkoorden en strategieën is bepaald dat er extra bos bij moet komen. Maar die bossen heb je niet van de ene op de andere dag, dat kost tijd.

De heide
Als bomen gekapt moeten worden, gebeurt dat verrassend vaak om plaats te maken voor heidegebieden. Dit wordt door sommige mensen als zorgelijk ervaren. Waar bomen nog een behoorlijke hoeveelheid CO2 vastleggen, draagt de heide amper bij aan het halen van de klimaatdoelstellingen. Maar de heide is daarentegen wel een natuurtype dat een habitat vormt voor veel verschillende planten, bloemen, dieren en andere organismen. ‘Meer heide’ of ‘meer bos’ is dus een kwestie waarbij complexe, kritische en soms haast persoonlijke afwegingen bij komen kijken.

 

Onze meningen:

Thijs:

Als ik kijk naar de heide in de regio waar ik vandaan kom (Gelderland, waar de Posbank en de Hoge Veluwe deel van uitmaken) en als ik nadenk over de expertise van de deskundigen die ik heb gesproken, dan vind ik dat de heide behouden en beschermd moet worden, en dat daar best wat meer aandacht voor mag komen. Op het eerste gezicht lijkt de heide qua natuurinvloed niet echt nut of effect te hebben, maar het heeft een complex en uniek ecosysteem, waarbij we als Nederland de taak en verantwoordelijkheid hebben om dit te beschermen. Ook is de heide natuurlijk een mooi gezicht, zeker in de zomer als het landschap paars kleurt. Ik vind wel dat de deskundigen gelijk hebben over het feit dat we een kritisch en goed controlerend oog moeten houden op het natuurbeheer in iedere regio of de bescherming en het behoud van heide niet te veel ten koste gaat van bos. Ik geloof dat dit ook al wel aardig gebeurt door Staatsbosbeheer en andere terreinbeheerders, maar dit moeten we blijven doen.

Lieuwe:

“Voordat we aan dit project begonnen, had ik niet echt een idee wat er speelde in de bossen en natuur. Omdat ik op een boerderij woon, krijg ik wel eens iets mee over de stikstofuitstoot, maar daar heb ik nu een compleet beeld van. Ik vind de initiatieven van de provincies en Staatsbosbeheer goed. Ik ben het vooral eens met de uitspraak van Kees Jan Westra. Een huis verbouwen kost tijd. Dat is in de natuur ook het geval.”

Arjen:

Dit project heeft me aan het denken gezet. Ik zag bomen altijd als ontzettend nuttig, het kappen van bomen vond ik vrijwel nooit terecht en ik vond dat ze veel meer ingezet zouden moeten worden om te helpen bij het oplossen van het klimaatprobleem. Op dat laatste ben ik teruggekomen. Bomen leggen weliswaar CO2 vast, maar we kunnen niet alleen maar bomen planten en dan denken dat alles opgelost is, terwijl we gewoon doorgaan met uitstoten. Om dit klimaatprobleem op te lossen moeten we volgens mij kijken naar de oorzaak van het probleem. Dit betekent dat we vooral het gebruik van fossiele brandstoffen moeten verminderen, dan kunnen we pas echt stappen zetten.

Dit bericht maakt deel uit van de interactieve productie ‘Afgekapt’ van Thijs Menke, Lieuwe Wiegersma en Arjen Visser.  Deze productie komt begin juni op de site van Stimuland te staan maar het is ook mogelijk de gehele productie of een (herschreven) deel daarvan te publiceren op uw platform.  U kunt op 06 40866348 informeren naar de mogelijkheden.

Stimuland vindt kennisontwikkeling en kennisdeling belangrijk en we zijn altijd op zoek zijn naar studenten/afstudeerders, die aan de slag gaan met het uitwerken/uitdiepen van een thema, dat past bij onze organisatie. Interesse? Neem even contact op via info@stimuland.nl.