Politiek & Platteland: Eline Vedder, Tweede Kamerlid CDA

Eline Vedder, Tweede Kamerlid CDA

Eline zet zich in voor een leefbaar en toekomstbestendig platteland, waar beleid niet wordt gedomineerd door rendementsdenken, maar gericht is op gelijke kansen en gemeenschapszin.

Wat is jouw binding met het platteland?

‘Hoewel ik er niet altijd heb gewoond, heb ik wel altijd geweten dat het platteland mijn thuis is’, reageert Eline direct. ‘Ik woon in het Drentse Ruinerwold en geniet er elke dag weer van het dorpse leven en de gemeenschapszin. Hier is al generaties lang het motto dat we het met elkaar moeten doen. En dat klopt ook, want het platteland wordt door de overheid vaak vergeten en voor de markt is het platteland niet interessant. Zo hebben bijvoorbeeld inwoners in onze gemeente zelf de aanleg van glasvezel opgepakt, omdat geen enkele partij dit wilde aanleggen. Met als resultaat, het snelste netwerk van Europa. Dat is toch super cool’, klinkt het enthousiast om daarna ook een serieuze oproep aan haar collega’s in de politiek te doen.

‘We moeten af van rendementsdenken en spreadsheet-politiek, waarbij economische cijfers leidend zijn. In plaats daarvan moeten beslissingen gebaseerd zijn op het feit dat alle mensen, of ze nou in Rotterdam of in Ruinerwold wonen, recht hebben op bijvoorbeeld bereikbaarheid, woningen en opleidingskansen. Ik wil graag bijdragen aan een samenleving waarin iedereen zich kan ontwikkelen, zonder dat beleid ongelijkheid verder vergroot’, benadrukt ze.

Wat is voor jou duurzame landbouw en hoe realiseren we dat?

‘Voor mij is duurzame landbouw, volhoudbare landbouw waarbij gezonde voedselproductie, een gezonde leefomgeving en een gezond boereninkomen in balans zijn. Ik geloof erg in de veranderkracht van boeren en ik denk dat de weerstand die we zien, vaak geen weerstand tegen verduurzaming is maar voortkomt uit zorgen over hun bestaansrecht. En die zorgen zijn terecht. Want een deel van de politiek denkt dat het vanzelf goed komt als we snelle verduurzaming afdwingen en een ander deel vind het niet nodig om duurzamer te worden. Beide zienswijzen deel ik niet en zijn denk ik onverantwoord richting de volgende generatie boeren. Volgens mij ligt de rol van de overheid in het faciliteren van kleine, haalbare stappen in de transitie naar duurzamere landbouw, zonder boeren te dwingen of ze afhankelijk te maken.’

Daarnaast pleit Eline voor het herstellen van de dialoog tussen overheid, markt en samenleving, door bijvoorbeeld overlegstructuren zoals de productschappen nieuw leven in te blazen. ‘Vertrouwen en samenwerking zijn cruciaal, maar ontbreken vaak, zoals bleek bij het mislukken van het landbouwakkoord. Door geduldige, collectieve stappen te nemen en boeren perspectief te bieden, kan duurzame landbouw werkelijkheid worden, zonder dat de kloof tussen politiek en praktijk groter wordt.’

Plattelandsbewoners weten zelf het beste wat er nodig is voor een leefbaar platteland

‘Met deze stelling ben ik het helemaal eens’, benadrukt Eline lachend. ‘Want dit zit verweven in het CDA-DNA en is een van onze vier kernwaardes. Daarnaast voel ik dit als plattelandsbewoner en boerin ook écht. Het CDA hecht sterk aan het principe dat beslissingen die over mensen gaan, zo dicht mogelijk bij die mensen neergelegd moet worden. Maar om het voor bewoners mogelijk te maken om hun verantwoordelijkheid te nemen, moeten we als overheid wel de bureaucratische obstakels weghalen die lokale initiatieven onnodig belemmeren. Waarom moet een vereniging een stikstofvergunning aanvragen voor een dorpsfeest’, vraagt ze zich verontwaardigd af. ‘Verenigingen kunnen dit soort eisen helemaal niet aan.’

‘Daarnaast ligt er ook een verantwoordelijkheid bij de plattelandsbewoners zelf, om van zich te laten horen in Den Haag. Maak aan de overheid duidelijk wat je kunt, als je de ruimte zou krijgen. En wat zijn de dingen die je tegenhouden? Verder juich ik regionale samenwerkingen zoals het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) toe en roep ik de landelijke politiek op om zich minder te bemoeien met zaken die lokaal beter geregeld kunnen worden.’

De energietransitie heeft een negatieve invloed op de leefbaarheid op het platteland.

‘De leefomgeving verandert onvermijdelijk, ook als we niets doen’, benadrukt Eline, ‘De klimaatverandering dwingt ons om actie te ondernemen en ik zie deze veranderingen voor het platteland niet alleen als een uitdaging, maar vooral als een kans. Verder is het goed om je te realiseren dat het platteland nu al 70% van de groene stroom in Nederland levert en daarmee al een belangrijke partner in de energietransitie is. Ik pleit er daarom voor om dit potentieel te blijven benutten en het platteland als partner serieus te nemen.’

Daarnaast erkent Eline de complexiteit van gebiedsprocessen en participatie met betrekking tot de energietransitie. ‘Die processen zijn moeilijk en in het verleden hebben we de plank soms ook echt compleet misgeslagen met bijvoorbeeld grote aanwijzingsbesluiten voor enorme windparken. Dat moeten we nooit meer zo doen’, bepleit ze met klem. ‘Participatie moet serieus worden genomen en betekenisvol zijn. Ik ken ook succesvolle voorbeelden van energiecoöperaties waarin gemeenschappen samen projecten opzetten. Als overheid moeten we hierin een faciliterende rol spelen en daarnaast ook leren van gemeenten die participatie al goed aanpakken.’

Jongeren verdienen extra steun voor hun plannen om toekomstige klimaatdoelen te bereiken, omdat ze vaker bereid zijn actie te ondernemen dan oudere generaties.

‘Ik denk dat we alle verduurzamingsinitiatieven moeten steunen. Dan zul je automatisch zien dat hier boven gemiddeld vaak jonge mensen bij betrokken zijn. En dat is logisch en belangrijk ook, want het gaat om hun toekomst. Ik ben blij met hun betrokkenheid want de klimaatvraagstukken zijn complex en het is niet eenvoudig om échte verandering te realiseren. We hebben daarbij de denkkracht, veranderkracht en innovatieve ideeën van jongeren hard nodig.’

Eline vraagt zich wel af hoe de overheid aan jongeren de ruimte kan geven. ‘Jongeren zijn assertief en ze hebben vaak briljante ideeën, maar de politiek weet hun ideeën niet altijd goed te benutten en jongeren haken vaak af zodra de zittende generatie probeert om hun bijdrage te institutionaliseren. We moeten dus manieren vinden om jongeren een podium en de ruimte geven om op hun eigen, vaak onconventionele manieren bij te dragen.’

Hoe kijk jij naar de kloof tussen politiek en platteland en hoe kunnen (en willen) we de afstand overbruggen?

Eline erkent dat er een kloof bestaat tussen politiek en het platteland. ‘Ik denk dat deze vooral voort komt uit het gebrek aan vertrouwen van de landelijke politiek in de kracht van plattelandsbewoners en agrarische gemeenschappen. Daarnaast heeft men in Den Haag geen idee heeft van wat er op het platteland gebeurt. Dat er op het gebied van bijvoorbeeld zorg en duurzaamheid initiatieven worden ontwikkeld waar wij hier in Den Haag mijlenver bij achterlopen.’

Om de kloof te overbruggen, pleit Eline voor een decentralisatie van beslissingen. Ze waarschuwt dat het centraliseren van regie – zoals recent door de landelijke politiek gebeurt – schadelijk kan zijn. ‘Als je alle energie uit gebiedsprocessen haalt, blijf je achter met mensen die zich afvragen: waar heb ik al die tijd voor gewerkt? Het ondermijnt het vertrouwen en demotiveert betrokkenen, terwijl vertrouwen en wederzijds begrip de sleutel zijn. Ik zie het als mijn taak om deze verbinding te versterken en het platteland een krachtige stem in de politiek te geven.’