Ik denk dat economie hoort te gaan over het eerlijk verdelen van goederen en waarde. Het doel van geld is om het economisch verkeer mogelijk te maken, het maken van winst moet geen doel op zich zijn. Het opnieuw inrichten van de economie helpt om geld en waarde eerlijker te verdelen en mensen en bedrijven weerbaarder te maken tegen calamiteiten.

Vorig jaar nam Triodos Bank het voortouw over een ‘nieuwe economie na corona’ en deed vijf voorstellen waar wij ons als maatschappelijke organisatie van harte bij aansluiten:

• Meer evenwicht tussen de belangen van financiers, werknemers en toekomstige generaties (dus minder focus op winst en groei).
• Meer buffers, minder ‘Angelsaksisch’ rendementsdenken.
• Economisch herstel waarin transitie en klimaatbeleid centraal staan.
• Meer ruimte voor lokale landbouw en voedselproductie.
• Steun verstrekken aan ondernemers en initiatieven die concrete maatschappelijke behoeftes invullen: denk bijvoorbeeld aan betere zorg en duurzaam voedsel.

Stad en platteland

De grootste verandering voor veel mensen is dat wat normaal buiten de deur was, nu ‘thuis’ is. Veel mensen werken thuis en kinderen krijgen thuisonderwijs. Misschien maakt corona ook een einde aan een jarenlange trend van urbanisatie? Al een tijd lang rijzen de huizenprijzen in de Randstad de pan uit. Tegelijkertijd hebben veel mensen behoefte aan meer natuur en ruimte. Natuurgebieden worden nu soms zelfs gesloten vanwege de drukte en steeds meer mensen uit de Randstad willen naar de regio.

Als deze trend zich echt doorzet kunnen veel beleidsplannen – die zonder uitzondering uitgaan van een trek naar de stad, de prullenbak in. Juist de regio’s zouden moeten worden versterkt door de politiek. Het zou de oververhitte steden wat meer adem kunnen geven en het platteland de zo broodnodige economische en sociale bedrijvigheid. Zodat scholen en kleine supermarkten en buurtbussen ook weer lokaal bestaansrecht krijgen.

Milieu en klimaat

Om klimaatmaatregelen uit te voeren is er nu even geen tijd, riep voormalig minister van Economische Zaken & Klimaat Eric Wiebes. Sinds de coronacrisis zeggen meer Nederlanders zich bewust te zijn van de gevaren van klimaatverandering. Zelfs de bereidheid om minder te vliegen en minder de auto te pakken zou stukken groter zijn geworden.

Dat grote delen van de economie op een laag pitje zijn gezet om de verspreiding van het coronavirus te remmen, heeft als gunstig neveneffect dat minder milieuvervuiling optreedt. De luchtkwaliteit is verbeterd en de uitstoot van broeikasgassen is aanmerkelijk kleiner. Het is nu de tijd om van duurzaamheid geen loos of economisch begrip te maken maar echt aan te pakken en door te voeren!

Rol van de overheid

De overheid heeft zich de laatste decennia vooral ingespannen om de markt zo veel mogelijk haar gang te laten gaan. Die tijd is voorbij, de overheid moet wel ingrijpen, want voor het eerst in de moderne geschiedenis valt de hele economie stil: de vraag valt weg doordat mensen niet meer kunnen kopen, de productie valt stil omdat niemand het werk kan doen.

De overheid bepaalt nu wie wat mag of moet doen. Na corona zal de overheid haar rol moeten herijken en wellicht meer de rol van marktmeester naar zich toe moeten trekken juist om een vrije markt en samenleving te beschermen. Van de toeslagenaffaire zal eerst stevig geleerd moeten worden voordat de overheid een dergelijke rol op meer structurele basis gaat vervullen. Dit is een dramatisch voorbeeld van een grote, maar geen sterke overheid. Waar vanuit kramp en wantrouwen een grote bureaucratie is opgetuigd met vinkjes en regeldrift. Vertrouwen zal het mantra moeten worden wanneer sprake is van een sterke rol van de staat.

De tijd om dat te veranderen is nu gekomen. Stimuland wil zich dit jaar richten op herstel. Letterlijk en figuurlijk. Herstel van de bodem, van klimaat, van het landschap. Het is tijd om de verbinding met elkaar te herstellen. Tussen natuur en landbouw, burgers en overheid, stad en platteland en daar zetten wij ons komend jaar graag voor in!

Ingrid Jansen, directeur-bestuurder Stichting Stimuland