Colum van Esther de Snoo
'Het gevecht om de ruimte, daar gaat het om'
Ruim twee jaar geleden vroeg de Nederlandse architect Rem Koolhaas aandacht voor de boze boeren, in het New Yorkse museum Guggenheim. Koolhaas wilde met zijn collectie van boze boeren de verwaarlozing van het platteland aan de kaak stellen. Volgens Koolhaas is het platteland een wormvormig aanhangsel van de stad waar alle aandacht naartoe gaat. De opkomst van populistische politieke partijen is daar een direct gevolg van, zo stelde hij. Voor de ingang van het wereldberoemde museum plaatste hij een grote groene Deutz Fahr-trekker en in het museum onder meer foto's van de boerenprotesten in Nederland.
Koolhaas stelt dat de steden slechts 2 procent van de ruimte op aarde beslaan, maar dat daar wel alle politieke aandacht naartoe gaat. Terecht dat de boeren de afgelopen jaren de aandacht opeisten. De leefbaarheid van het platteland is essentieel. Aanleiding is het vastgelopen stikstofdossier.
Toch brengt het stikstofdossier vooral een andere discussie aan de oppervlakte. Een discussie die wezenlijk gaat over hoe we Nederland opnieuw willen inrichten op zo’n manier dat het recht doet aan het platteland, natuurontwikkeling, verbetering van de waterkwaliteit, de beschikbaarheid van goed, zoet drinkwater en dat iedereen een dak boven zijn hoofd heeft. En bovendien: hoeveel ruimte is er in onze drukke stadstaat voor de land- en tuinbouw? Het ‘gevecht’ om de ruimte is waar het dus echt om gaat.
Dit ‘gevecht’ komt samen in de uitvoering van het Nationaal programma landelijk gebied (NPLG). Over twee weken moeten alle provincies de plannen op hoofdlijnen klaar hebben. Dat lijkt te lukken op de provincie Gelderland na. De stoppers- en piekbelastersregelingen die 3 juli opengaan, is een eerste stap om de gebiedsprocessen in beweging te krijgen. Vanaf 2024 moet het echt gaan lopen en gaat het buitengebied van Nederland op de schop.
Nog voor dat het zover is, leggen met name gemeenten hier en daar al flinke grondclaims neer voor woningbouw. Het is daarom zeer belangrijk dat in het Landbouwakkoord de positie van de boeren en tuinders in het gebiedsproces goed geregeld wordt, net als de beschikbaarheid van voldoende grond.
Daarbij is vooral een duidelijke regie nodig van het kabinet met heldere keuzes en kaders in het NPLG. Het vraagstuk is te groot en te belangrijk om het niet centraal op te pakken met oog voor maatwerk in de regio. Duidelijke regie ook vanuit de provincies zal uiteindelijk rust moeten brengen en iedereen de plek geven die hij of zij verdient. Opdat ook het platteland weer maximaal de aandacht en waardering krijgt die het nodig heeft, zoals Rem Koolhaas ons ook al voorspiegelde.
