De complexiteit en integraliteit van alle crisissen waar we in zitten hebben geen eenduidig antwoord. Bijvoorbeeld bij de landbouwcrisis staat nu stikstof centraal maar waterkwaliteit en biodiversiteit kunnen we daar niet los van zien, de energiecrisis en inflatie staan niet op zichzelf en resulteren ook in een sociale crisis. Maar wat ik wel weet, is dat we samen antwoorden kunnen gaan vinden, als we elkaar maar een vraag durven te stellen en in dialoog gaan.

Springtij

Vorige week op Springtij, duurzaamheidsforum op Terschelling, leek het net de echte wereld: Een ‘warm welkom’ van Extinction Rebellion bij de ferryterminal en fikse discussies op LinkedIn door enkele prominente ‘influencers’ zette de toon vanaf de eerste dag. Zij protesteerden tegen de sponsoring van Springtij door vervuilende bedrijven als de Gasunie en Tata Steel en tegen het exclusieve elitaire karakter van het festival. Deze toon werd doorgezet in mijn eerste sessie waarbij de jonge generatie flink van zich liet horen: “De transitie gaat veel te langzaam!” De verschillende inzichten werden snel zichtbaar en de toon was gezet. Springtij is dan wellicht niet heel inclusief maar niet minder ook een afspiegeling van de maatschappij; veel gepraat maar weinig actie, polarisatie in wij-zij bewoordingen en een dialoog werd vaker een monoloog. Vragen stellen en luisteren was ook hier, niet altijd aan de orde. Iedereen wilde vooral gehoord worden.

Blijf bewegen én in dialoog

Recent zei iemand mij dat ‘het soms even niet weten’ misschien wel eens een stuk krachtiger kan zijn dan iedereen die alleen maar zijn mening verkondigt, want met die meningen wordt een dialoog al gauw een monoloog, stellen we geen vragen meer maar proberen we elkaar te overtuigen van ons eigen gelijk en stagneren we. Er is echter maar één manier om te werken aan transitie: blijven bewegen, ook als je het even niet meer weet. Wat als we elkaar eens meer vragen zouden gaan stellen? Vragen leiden tot oplossingen, dialoog tot beweging.

De complexiteit en integraliteit van de transitie opgaven vragen om verschillende soorten kennis, niemand kan alles weten, de wijsheid zit in het collectief. We hebben de kennis van het verleden nodig, de ervaring in het huidige systeem, nieuwe inzichten uit innovaties en een vooruitziende blik van toekomstmakers. In gezamenlijkheid kun je een beweging creëren en nieuwsgierige betrokkenheid is nodig om tot gedragen systeemverandering te komen.

In onze praktijk zien we één vraag die bij transitie opgaven altijd weer gesteld wordt: #Hoedan? Door een procesmatige aanpak, waarbij we de dialoog aangaan binnen en buiten de keten met de opgave centraal, kunnen we de beweging op gang brengen.

De jonge generatie vindt het te langzaam gaan maar het is de jongste generatie die het vragen stellen gelukkig nog niet verleerd is en daar kunnen we allemaal nog van leren; “Mama, waarom…?”

Heb jij al een vraag gesteld vandaag?

Karlijn Pels

Transitiemanager bij VanWaarde